کابل شبکه یا LAN Cable یکی از اصلی‌ترین اجزای زیرساخت شبکه‌های کامپیوتری است که وظیفه‌ی انتقال داده بین دستگاه‌ها را بر عهده دارد. شاید در نگاه اول رنگ سیم‌های داخل کابل شبکه فقط جنبه ظاهری داشته باشد، اما حقیقت این است که رنگ‌بندی کابل شبکه براساس استانداردهای مشخصی انجام می‌شود و رعایت نکردن آن می‌تواند باعث قطع شدن ارتباط یا افت سرعت شبکه شود. در این مقاله به صورت کامل با استانداردهای رنگ بندی کابل شبکه (T568A و T568B)، وظیفه هر رنگ، تفاوت‌ها و کاربردها آشنا می‌شوید.
کابل شبکه و اهمیت رنگ‌بندی آن
داخل هر کابل شبکه، ۸ رشته سیم وجود دارد که به صورت ۴ زوج تابیده (Twisted Pair) در کنار هم قرار گرفته‌اند. این زوج‌ها وظایف متفاوتی مانند ارسال داده، دریافت داده و حتی انتقال جریان برق (PoE) را بر عهده دارند. رعایت صحیح رنگ‌بندی هنگام سوکت‌زنی یا اتصال کابل‌ها به تجهیزات شبکه، مثل سوئیچ‌ها، سرورها و روترهای میکروتیک، باعث می‌شود ارتباط پایدار و بدون نویز برقرار شود. بیشتر مشکلات ارتباطی در شبکه‌ها زمانی رخ می‌دهد که رنگ‌بندی کابل‌ها به درستی رعایت نشده باشد.
استانداردهای رنگ‌بندی کابل شبکه
برای سیم‌کشی کابل‌های شبکه دو استاندارد جهانی وجود دارد:
استاندارد T568A
استاندارد T568B
هر دو استاندارد از همان رنگ‌ها استفاده می‌کنند، اما ترتیب قرارگیری آنها متفاوت است. در ادامه به تفکیک توضیح داده می‌شود:
رنگ بندی کابل شبکه T568A
پین 1: سفید-سبز (ارسال +)
پین 2: سبز (ارسال -)
پین 3: سفید-نارنجی (دریافت +)
پین 4: آبی (انتقال صدا یا PoE)
پین 5: سفید-آبی (انتقال صدا یا PoE)
پین 6: نارنجی (دریافت -)
پین 7: سفید-قهوه‌ای (کمکی / PoE)
پین 8: قهوه‌ای (کمکی / PoE)
رنگ بندی کابل شبکه T568B
پین 1: سفید-نارنجی (ارسال +)
پین 2: نارنجی (ارسال -)
پین 3: سفید-سبز (دریافت +)
پین 4: آبی (انتقال صدا یا PoE)
پین 5: سفید-آبی (انتقال صدا یا PoE)
پین 6: سبز (دریافت -)
پین 7: سفید-قهوه‌ای (کمکی / PoE)
پین 8: قهوه‌ای (کمکی / PoE)
نکته: در بازار شبکه بیشتر از استاندارد T568B استفاده می‌شود، اما در برخی کشورها و تجهیزات خاص استاندارد A هم کاربرد دارد.
جدول وظیفه هر رنگ در کابل شبکه
رنگ سیم | شماره پین | وظیفه در استاندارد B |
سفید-نارنجی | 1 | ارسال داده + (Tx+) |
نارنجی | 2 | ارسال داده - (Tx-) |
سفید-سبز | 3 | دریافت داده + (Rx+) |
آبی | 4 | PoE یا استفاده نشده |
سفید-آبی | 5 | PoE یا استفاده نشده |
سبز | 6 | دریافت داده - (Rx-) |
سفید-قهوه‌ای | 7 | PoE یا کمکی |
قهوه‌ای | 8 | PoE یا کمکی |
رنگ‌بندی کابل شبکه در Cat5e و Cat6
کابل‌های Cat5e و Cat6 پرکاربردترین کابل‌ها در شبکه‌های خانگی و سازمانی هستند. رنگ‌بندی آنها بر اساس استانداردهای A یا B انجام می‌شود و ترتیب سیم‌ها دقیقاً مطابق همان چیزی است که در بالا معرفی شد.
رنگ‌بندی کابل شبکه برای دوربین مداربسته
در نصب دوربین‌های مداربسته IP، کابل شبکه علاوه بر انتقال داده، برای انتقال برق (PoE) هم استفاده می‌شود. در این حالت:
رعایت رنگ‌بندی درست در سیستم‌های نظارتی بسیار مهم است، چون کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند باعث عدم روشن شدن دوربین یا قطع تصاویر شود.
کابل شبکه RJ45 و نقش آن
اتصال کابل شبکه به دستگاه‌ها از طریق کانکتور RJ45 انجام می‌شود. این سوکت ۸ پین دارد که هر کدام وظیفه اتصال یکی از سیم‌ها را برعهده دارد. دو نوع سوکت‌زنی RJ45 رایج است:
استاندارد T568A
استاندارد T568B
تفاوت اصلی این دو در جابجایی زوج سبز و نارنجی است.
کاربرد رنگ‌بندی در شبکه‌های PoE
فناوری PoE (Power over Ethernet) امکان انتقال همزمان داده و برق از طریق کابل شبکه را فراهم می‌کند. در این تکنولوژی زوج‌های آبی و قهوه‌ای معمولاً برای انتقال برق استفاده می‌شوند.
این قابلیت برای تجهیزاتی مانند:
نتیجه‌گیری
رنگ‌بندی کابل شبکه یک اصل مهم در نصب و راه‌اندازی شبکه‌های کامپیوتری است. با رعایت استانداردهای جهانی T568A و T568B، می‌توانید از پایداری و کیفیت بالای ارتباط شبکه اطمینان حاصل کنید. چه در پروژه‌های خانگی و چه در شبکه‌های سازمانی، توجه به رنگ‌بندی کابل‌ها نقش مهمی در کاهش خطاها و افزایش سرعت دارد.
سوالات متداول
1. تفاوت استاندارد T568A و T568B چیست؟
تنها تفاوت آنها در جابجایی جای سیم‌های سبز و نارنجی است.
2. کدام استاندارد در ایران بیشتر استفاده می‌شود؟
استاندارد T568B در بازار رایج‌تر است.
3. آیا رنگ‌بندی کابل روی سرعت شبکه تأثیر دارد؟
خیر، رنگ فقط برای نظم و استانداردسازی است. اما رعایت نکردن ترتیب صحیح باعث اختلال یا کاهش کیفیت ارتباط می‌شود.
4. آیا می‌توان برای دوربین مداربسته از کابل شبکه معمولی استفاده کرد؟
بله، اما باید رنگ‌بندی طبق استاندارد انجام شود و کابل از کیفیت مناسب برخوردار باشد.